سازه های تاریخی آب

وجود رودخانه های بزرگی همچون کارون، دز، کرخه، جراحی و زهره با دهها شاخه فرعی و چشمه سارهای فراوان و همچنین دشتهای مسطح و حاصلخیز، خوزستان را به جذابترین نقطه برای سکونت انسانهای دوره های مختلف تبدیل نمود. آباری اولیه جهت کشاورزی با توجه به بالا بودن سطح رودخانه ها در آن دوران منحصر به انهار کوچکی بود که از رودخانه ها منشعب می شدند. پایین رفتن سطح رودخانه ها و افزایش جمعیت انسان را وادار نمود راهی برای این معضل بیابد، معضلی که همواره گریبان گیر انسان بوده و هست. این اندیشه نوین سد سازی بود که ابتدا در شاخه های کم عرض رودخانه ها آزمایش شد و در نهایت با پیشرفت فنون به رودخانه های بزرگ نیز منتقل گردید.

در طول تاریخ انسانهای ساکن در خوزستان سازه های بی نظیری در جهت حفاظت، مهار، نگهداری و بهره برداری صحیح از آب ایجاد نمودند که نمونه آنها را می توان در تمامی شهرهای استان خوزستان مشاهده نمود.

این یادمانها بعضاً در حال حاضر قابل استفاده هستند. نخستین نمونه های آبیاری در اطراف تپه چغامیش(بین دزفول و شوشتر) مربوط به هزاره ششم پیش از میلاد مسیح کشف شده است. قدیمی ترین سازه پابرجاه آبی، تصفیه خانه آب معبد چغارزنبیل است که کهن ترین نوع تصفیه خانه فیزیکی در جهان است و قریب به 3250 سال پیش ساخته شده است. تاکنون بیش از 308 سازه تاریخی آبی شامل انواع سد، پل، پل بند، حمام، اباره، آسیاب، انهار، تونل، قنات، خندق و... در سطح استان خوزستان شناسایی شده که حیث تعداد تعداد و قدمت غنی ترین منطقه در سطح جهان است.  با وجود پراکنش گسترده سازه تاریخی آب در سطح استان و اهمیت شناسایی، حفظ و نگهداری از سازه های مذکور، تحقیقات و پژوهش های لازم در این گروه در دستور کار قرار خواهد گرفت.

 

-گردشگری آب

 در دوران جدید و دوران توسعه صنعتی بدلیل فقدان فضای عمومی سازمان یافته تفرجگاهی اقبال عمومی به طبیعت گردی استمرار داشته و در طبیعت گردی دوران مدرن، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و آبگیرها جایگاه ویژه‌ای به خود اختصاص داده‌اند و در این میان استان خوزستان با وجود سدها و دریاچه ها،رودخانه های عظیم و تالابها بعنوان شاخص مطرح است. در چند دهه گذشته با توسعه فعالیت سد سازی در کشور، با توجه به چشم‌انداز‌های جدیدی که دریاچه پشت سد ایجاد می‌گردد، بهره‌برداری گردشگری و اقامتی از چشم‌انداز سدها با استقبال گسترده‌ای مواجه شده است. بویژه در حاشیه شهرهای بزرگ این پدیده بیشتر بچشم می‌خورد.

برای استفاده از پتانسیل‌های یاد شده، تاکنون تحقیقات و پژوهش هایی قابل توجهی برای به فعلیت رساندن امکانات فوق صورت نگرفته است. علاوه بر این بدلیل سطح پایین دانش عمومی و فنی در منطقه کمبود نیروی کارشناسی و مدیریتی و ضعف توان اجرایی در منطقه، امکان استفاده از امکانات فوق جز با مسئولیت‌پذیری دولت از طریق نهادسازی برای توسعه منطقه امکان‌پذیر نیست.

خطرات جانی و تهدیدات ناشی از مکان‌یابی نادرست و فقدان ساز و کارهای مناسب بهره‌برداری از جمله تهدیدات توسعه بی‌ضابطه طبیعت‌گردی در حاشیه رودخانه‌ها و مخازن سدهاست. بهمین دلیل در این گروه سعی می گردد پتانسیل‌یابی بصورت جامع و کامل وبا  بررسی تمامی عوامل دخیل از جمله زیست محیطی، فیزوگرافی، هیدرولوژی،هواشناسی ، توپوگرافی، اقتصادی، اجتماعی، منایع آب مخزن، تصاویر ماهواره ای و عکسهای هوایی و.. انجام گیرد.